Palliatieve zorg is gericht op het optimaliseren van de kwaliteit van leven, rouw en sterven van patiënten met een ongeneeslijke ziekte, en hun naasten. Dit gebeurt onder andere door het vroegtijdig herkennen van symptomen en zorgen in de lichamelijke, psychische, sociale en existentiële dimensie.(1) Het “Utrecht Symptoom Dagboek – vier dimensioneel” (USD-4D), is ontwikkeld om de ernst van symptomen en zorgen in deze vier dimensies inzichtelijk en bespreekbaar te maken.(2)

Om het monitoren van symptomen en zorgen door middel van het USD-4D in de eerste lijn te ondersteunen, is de USD-4D app voor zorgverleners en voor patiënten ontwikkeld.(3) Huisartsen kunnen een patiënt uitnodigen om deze USD-4D app te gaan gebruiken, ook kan de thuiszorgaanbieder aan de patiënt gekoppeld worden.

Het gebruik van het USD-4D app biedt huisartsen de mogelijkheid om inzicht te krijgen in wat de patiënt ervaart.(4) Zij kunnen de USD-4D-scores inzien voordat zij een patiënt opnieuw spreken. Zo kan de huisarts gericht in gesprek gaan over wat de patiënt bezighoudt en wat voor hem/haar belangrijk is, en staat de patiënt werkelijk centraal. Daarnaast kan de huisarts de uitkomsten gebruiken om de ingezette zorg/behandeling te evalueren.(5) Het USD-4D is nooit een doel op zich, maar een gevalideerd middel om gericht zorg in te zetten en patiënten te ondersteunen in het herkennen van de eigen ervaringen en aangeven wat voor hen belangrijk is.(6)

Voor de implementatie van de USD-4D app kiezen we voor de passieve opvolging(7) waarbij de patiënt instructie krijgt contact met de huisarts op te nemen indien dat gewenst is. De USD-4D app biedt ook de mogelijkheid voor actieve opvolging door het aanzetten van ‘alerts’ voor huisartsen en verpleegkundigen, waarbij een e-mail wordt gestuurd naar de eigen huisarts bij een score boven een actie vragende waarde.

De implementatie van de USD-4D app is een project van de Academische Werkplaats Palliatieve Zorg in de Eerste lijn (AWPZ).(8) Huisartsenpraktijken in deze regio worden via de PaTz-groepen(9) geïnformeerd over het USD-4D en de USD-4D app en ondersteund bij de implementatie. Geïnteresseerde huisartsenpraktijken buiten deze regio kunnen contact opnemen met de AWPZ om implementatie mogelijkheden te bespreken.

Everlien de Graaf,

Projectleider implementatie USD-4D in de eerste lijn, Academische Werkplaats Palliatieve Zorg in de Eerste Lijn

Senior onderzoeker Expertisecentrum Palliatieve Zorg Utrecht(10), Huisartsgeneeskunde en Verplegingswetenschap, Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMC Utrecht.

Contact: awpz@umcutrecht.nl

“Door de USD-4D app te gebruiken ben ik in staat om gerichter het gesprek met de patiënt aan te gaan, waardoor de voor de patiënt belangrijke punten zeker besproken worden zonder dat het mij meer tijd kost.” Huisarts

“Ik vind het fijn dat ik aan kan geven waar ik last van heb en mij zorgen over maak. Zorgverleners mogen hier altijd naar vragen, als ik geen zin heb om erover te praten, is het ook goed.” Patiënt

“Ik heb door de AWPZ tijd om samen met de patiënt en zijn naasten de USD-4D app te installeren en hen te begeleiden wanneer zij deze de eerste keer gebruiken. Aansluitend kan ik zo nodig de tijd voor hen nemen om het gesprek aan te gaan wat dit voor de patiënt betekent.” Palliatieve zorg verpleegkundige

Bronnen:

1. Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland - Palliaweb
2. INZICHT project: hetINitiëren en realiseren van dagelijkse ZIngeriCHTe zorg door integratie van het Ars Moriendi model in het Utrecht Symptoom Dagboek tot het USD-4D | ZonMw Projects
3. USD-4D | Utrecht Symptoom Dagboek (madenco.nl)
4. de Graaf E. et al., Symptom Intensity of Hospice Patients: A Longitudinal Analysis of Concordance Between Patients' and Nurses' Outcomes. J Pain Symptom Manage. 2018;55(2):272-81.
5. Palliatief redeneren - Palliaweb
6. de Vries, Sita, et al. "The content validity of the items related to the social and spiritual dimensions of the Utrecht symptom Diary-4 dimensional from a patient's perspective: a qualitative study." Journal of Pain and Symptom Management 61.2 (2021): 287-294.
7. Billingy NE et al. SYMPRO-Lung Consortium. Quality of life after patient-initiated versus physician-initiated response to symptom monitoring: the SYMPRO-Lung trial. J Natl Cancer Inst. 2023 Aug 21:djad159. doi: 10.1093/jnci/djad159..
8. Academische Werkplaats Palliatieve Zorg - UMC Utrecht
9. Overzicht PaTz groepen in Nederland - PaTz - PaTz
10. Expertisecentrum Palliatieve Zorg Utrecht - UMC Utrecht