De perspectief studie
De perspectief studie: Een onderzoek naar de doodswens van mensen van 55 jaar en ouder die niet ernstig ziek zijn.
In 2019 heeft de Universiteit voor Humanistiek in samenwerking met het Julius Centrum van het UMC Utrecht onderzoek gedaan naar mensen die hun leven als “voltooid” beschouwen. De opdrachtgever, het ministerie van VWS, was niet alleen geïnteresseerd in de prevalentie, maar ook in de levensomstandigheden en perceptie van het “voltooid leven” gevoel. De onderzoekspopulatie betreft mensen van 55 jaar en ouder die een persisterende doodswens hebben die buiten de euthanasiewet vallen, omdat hun lijden geen of onvoldoende medische grondslag heeft. Het onderzoek valt uiteen in twee deelstudies, namelijk een vraaglijsten-onderzoek onder bijna 8500 huisartsen (respons 20%) en 32500 burgers (respons 65%).
De huisartsopleiding van onze afdeling droeg zorg voor het huisartsendeel. Van de huisartsen gaf 25% aan dat er in hun praktijk geen mensen van 55 jaar en ouder waren met een persisterende doodswens, zonder ernstige ziekte en 45% gaf een prevalentie aan tussen de 0,1-1%. Vertaalt naar een normpraktijk van 2100 patiënten, komt dit erop neer dat de helft minder dan twee mensen kent die aan de criteria voldoen en de andere helft meer dan twee.
Meestal betrof dit mensen tussen 85-89 jaar, waarvan 73% vrouw, met klachten als ‘bestaansmoeheid’ (55%), ‘existentiële eenzaamheid’ (46%), verlieservaringen van een partner of naaste en geestelijke achteruitgang. Andere vaak genoemde kenmerken waren: ziekte of lichamelijke klachten, psychische klachten en geen toekomstperspectief meer ervaren.
Bijna de helft van de huisartsen (46%) gaf aan dat de betrokkene hulp bij zelfdoding door een arts zou wensen. De wens om morgen niet meer wakker te worden was volgens de meeste huisartsen in 64% van de gevallen aan de orde en volgens 39% was het wachten op een natuurlijke dood. Van de huisartsen omschrijft 28% de huidige situatie van betreffende als onleefbaar.
Veel huisartsen vonden dat hulp bij zelfdoding bij mensen met een persisterende doodwens zonder ernstig ziektebeeld niet tot hun taak behoort. Negen artsen suggereerden alternatieve oplossingen voor de problematiek, zoals het bieden van existentiële hulp of het oprichten van een ‘levensperspectiefkliniek’ voor zingeving.
Vergelijken we de resultaten van het huisartsenonderzoek met het deelonderzoek onder burgers, dan valt op dat hierin bijna 80% van 55-plussers met een persisterende doodswens zonder ernstig ziektebeeld jonger was dan 75 jaar. In het huisartsenonderzoek ging het juist in meer dan 80% van de casussen om mensen die ouder waren dan 75 jaar. Mogelijk wordt de jongere groep die duidelijker naar voren kwam in het onderzoek in de open populatie minder frequent gezien of herkend door de huisarts, of hadden huisartsen hun focus meer gericht op ouderen.
Alfred Sachs en Roger Damoiseaux
Lees hier het hele rapport: Voltooid Leven Rapport